Page 65 - Dược Lâm Sàng

BÀI 8. NGUYÊN TẮC SỬ DỤNG THUỐC KHÁNG SINH VÀ KHÁNG

KHUẨN

MỤC TIÊU
1. Trình bày đƣợc định nghĩa về kháng sinh đồ và áp dụng của kháng sinh đồ trong sử
dụng kháng sinh.

2. Nêu đƣợc định nghĩa của sự kháng kháng sinh và biện pháp hạn chế sự kháng kháng
sinh.
3. Trình bày đƣợc tác dụng không mong muốn (ADR) và chống chỉ định (CCĐ) của 9
nhóm thuốc kháng sinh và kháng khuẩn thông dụng.

4. Liệt kê và phân tích đƣợc 3 nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh và kháng khuẩn hợp lý
trong điều trị.

MỞ ĐẦU
Lịch sử ra đời của kháng sinh cho đến nay đã gần 1 thế kỷ. Với sự phát triển nhanh
chóng của kỹ thuật tổng hợp hóa dƣợc, nhiều chất trƣớc đây chỉ có thể tổng hợp bằng con
đƣờng nuôi cấy vi sinh vật thì nay đã có thể tổng hợp toàn phần nhƣ các kháng sinh nhóm
phenicol, tetracyclin…; bên cạnh đó các chất kháng khuẩn tổng hợp ra đời với hoạt lực mạnh
không thua kém các kháng sinh có nguồn gốc tự nhiên làm cho danh mục các chất kháng sinh
và kháng khuẩn (KS&KK) ngày một nhiều. Sự ra đời hàng loạt chế phẩm mới gây không ít khó
khăn cho cả ngƣời kê đơn và ngƣời sử dụng. Đây là một nhóm thuốc bán theo đơn ở nhiều
nƣớc nhƣng ở Việt Nam chƣa làm đƣợc điều này.

Chuyên đề này sẽ giúp các học viên hệ thống hóa lại các kiến thức đã học ở chƣơn trình
hóa dƣợc- dƣợc lý, làm cơ sở để hiểu các nguyên tắc sử dụng KS&KK (sau đây chúng tôi gọi
chung là KS) an toàn – hợp lý.
1. NHẮC LẠI MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN LIÊN QUAN ĐẾN SỬ DỤNG KHÁNG
SINH

Việc đánh giá hoạt tính của kháng sinh trên vi khuẩn đơn giản nhất đƣợc thực hiện ngoài
cơ thể, trên các môi trƣờng nuôi cấy vi khuẩn (in vitro) ở điều kiện nhiệt độ thích hợp (thƣờng
o
o
khoảng 28 C đến 37 C).
Sau đây là một số khái niệm liên quan đến hoạt tính kháng khuẩn của kháng sinh in
vitro.

1.1 . Nồng độ kìm khuẩn tối thiểu
Gọi tắt theo tiếng Anh là MIC (Minimum Inhibitory Concentration): Là mức nồng độ thấp
nhất làm cho vi khuẩn không nhân lên đƣợc, số lƣợng tế bào vi khuẩn không thay đổi kể từ khi

65