Page 60 - Dược Lâm Sàng

Phụ nữ cho con bú phải thận trọng khi dùng thuốc, bởi vì các thuốc có tác dụng toàn thân
khi dùng cho mẹ đang cho con bú đều bài tiết qua sữa, hoặc ít hoặc nhiều. Nếu thuốc bài tiết qua
sữa ít, nồng độ thuốc trong sữa thấp, có thể không đủ để gây tác dụng lâm sàng ở trẻ. Một số
thuốc tuy bài tiết qua sữa ít nhƣng lại có hoạt tính mạnh, có thể gây tác dụng nghiêm trọng đối
với trẻ. Ví dụ về thuốc bài tiết qua sữa nhiều là thuốc chứa dẫn chất iod (dung dịch LUGOL)
thuốc này đặc biệt tiết qua sữa nhiều, làm cho nồng độ thuốc trong sữa cao hơn so với trong máu
mẹ, do đó ngƣời mẹ không bị gì nhƣng trẻ bị ức chế tuyến giáp có thể đƣa đến nguy hiểm. Một
số thuốc khác tuy nồng độ thuốc trong sữa thấp nhƣng lại có thể gây hiện tƣợng quá mẫn ở trẻ.
Đó là trƣờng hợp mẹ uống thuốc kháng sinh PENICILLIN thì không việc gì nhƣng ở trẻ bú mẹ
thì bị dị ứng.
Nhƣ vậy, ngƣời mẹ đang cho con bú cần tránh dùng những thuốc độc đối với trẻ. Hơn thế
nữa, ngƣời mẹ còn tránh dùng những thuốc ngăn cản sự tiết sữa hoặc ức chế phản xạ bú của trẻ.
Rõ ràng là đối với trẻ còn đang bú, đặc biệt là trẻ dƣới 1 tuổi, sữa mẹ là nguồn thức ăn bổ và
hoản chỉnh nhất, nếu nguồn sữa mẹ bị hạn chế hoặc mất đi (do thuốc ngăn cản tiết sữa) hoặc trẻ
bỏ bú (do thuốc ức chế phản xạ bú), chắc chắn sẽ ảnh hƣởng đến sự phát triển của trẻ.

3.1 Những thuốc ảnh hƣởng đến khả năng bài tiết sữa khi dùng cho phụ nữ đang cho con
bú
Việc tiết sữa đƣợc điều hòa bằng prolactin, giảm lƣợng prolactin trong má hoặc giảm số
lƣợng thụ thể đều làm giảm bài tiết sữa. Hai loại thuốc ảnh hƣởng đến sản xuất sữa là: các
hormon và thuốc có hoạt tính dopamin.

Estrogen là hormon hay đƣợc sử dụng và có ảnh hƣởng tới bài tiết sữa. Khi dùng cho phụ
nữ cho con bú, thuốc vào sữa rất ít nhƣng có tác dụng ức chế thụ thể prolactin. Vì vậy phụ nữ
cho con bú nên dùng thuốc tránh thai chứa progesteron đơn độc.

Các thuốc nhƣ metoclopramid, domperidon… có tác dụng kích thích bài tiết sữa, đã đƣợc
sử dụng trong lâm sàng với tác dụng này.
3.2 Nguyên tắc chung trong sử dụng thuốc ở phụ nữ cho con bú

- Hạn chế tối đa dùng thuốc
- Chọn thuốc an toàn cho trẻ bú mẹ, thuốc có tỉ lệ nồng độ sữa/huyết tƣơng thấp, có thời gian
bán thải ngắn
- Ánh dùng liều cao, nên dùng liều thấp nhất có hiệu quả
- Nên cho trẻ bú ngay trƣớc khi dùng thuốc
- Cần vắt sữa bỏ đi nếu không cho trẻ bú trong thời gian dùng thuốc. Sau khi ngừng thuốc
cần chờ thêm một thời gian thích hợp (4 lần t ) rồi mới cho trẻ bú mẹ
1/2
- Cân nhắc lợi ích và nguy cơ

Về nguyên tắc, nên lựa chọn những thuốc an toàn cho trẻ. Nói chung, những thuốc dùng đƣợc
cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thì có thể dùng cho phụ nữ cho con bú. Những thuốc không hấp thu khi
dùng đƣờng uống cũng sẽ không hấp thu ở trẻ bú mẹ. Vì vậy, những thuốc nhƣ aminoglycosid,
vancomycin, heparin, insulin…đƣợc coi là an toàn khi dùng cho phụ nữ cho con bú

4. SỬ DỤNG THUỐC Ở NGƢỜI CAO TUỔI

60