Page 29 - Dược Lâm Sàng

b. Phân loại theo mức độ nặng của bệnh do ADR gây ra

− Nhẹ: Không cần điều trị, không cần giải độc và thời gian nằm viện không kéo dài.
− Trung bình: Cần có thay đổi trong điều trị, cần điều trị đặc hiệu hoặc kéo dài thời gian nằm
viện ít nhất 1 ngày.

− Nặng: Có thể đe doạ tính mạng, gây bệnh tật lâu dài hoặc cần chăm sóc tích cực.

− Tử vong: Trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến tử vong của bệnh nhân.
Các cách phân loại này giúp ngƣời thầy thuốc cân nhắc trƣớc khi kê đơn một thuốc có tỷ lệ
ADR cao hoặc có thể gây các tổn thƣơng trầm trọng để có biện pháp theo dõi, xử trí thích hợp.

c. Phân loại theo typ
• Typ A

Các ADR typ A có các đặc điểm sau:
− Tiên lƣợng đƣợc.

− Thƣờng phụ thuộc liều dùng (do đó các ADR typ A thƣờng gặp đối với các thuốc có phạm vi
điều trị hẹp).

− Là tác dụng dƣợc lý quá mức hoặc là một biểu hiện của tác dụng dƣợc lý ở một vị trí khác.
Sau đây là một số ví dụ cho các ADR typ A:

− Là tác dụng điều trị nhƣng cƣờng độ vƣợt quá mức cần thiết nhƣ: Chảy máu khi dùng thuốc
chống đông máu, hạ đ−ờng huyết khi dùng thuốc điều trị đái tháo đƣờng, ...
− Là tác dụng điều trị nhƣng ở vị trí hoặc cơ quan khác hoặc do tính chất không chọn lọc trên
các thụ thể, ví dụ: Tác dụng trên hệ tiêu hóa của các chất ức chế cyclooxygenase không chọn
lọc (các NSAID).

− Là tác dụng dƣợc lý khác của thuốc nhƣng không phải là tác dụng điều trị, ví dụ: Các thuốc
chống trầm cảm 3 vòng thể hiện cả tác dụng kháng thụ thể muscarinic, không có vai trò trong
điều trị chống trầm cảm nhƣng thƣờng gây khô miệng, giảm thị lực... hoặc tác dụng kháng
androgen của cimetidin.

• Typ B

Các ADR typ B có các đặc điểm sau:
− Thƣờng không tiên lƣợng đƣợc.

− Không liên quan đến các đặc tính dƣợc lý đã biết của thuốc.

− Thƣờng có liên quan tới các yếu tố di truyền hoặc miễn dịch, u bƣớu hoặc các yếu tố gây
quái thai.
Dị ứng thuốc là một ví dụ điển hình cho ADR typ B vì không tiên lƣợng đƣợc và không phụ
thuộc liều dùng. Dị ứng thuốc đƣợc giải thích hoàn toàn thông qua cơ chế miễn dịch dị ứng,
không liên quan đến các tác dụng dƣợc lý của thuốc. Biểu hiện lâm sàng của dị ứng thuốc rất
đa dạng, các cơ quan bị tổn thƣơng có thể là da, gan, thận, đƣờng tiêu hóa hoặc toàn thân; mức
29