Page 5 - Đặc san Trí thức Bạc Liêu số số 58 chào mừng kỷ niệm 47 năm ngày giải phóng miền nam thống nhất đất nước (30/04/1975-30/04/2022)

Nhân vật - Sự kiện

Thành Kính

Bác Hồ và giáo sư Trần Đại Nghĩa. Ảnh: TL

rần Đại Nghĩa tên thật là Phạm Quang Lễ, sinh Lễ nhận ra suy nghĩ của mình quá đơn giản. Người Pháp
năm 1913 trong một gia đình nhà giáo nghèo tuyệt đối không cho phép du học sinh các nước thuộc
Tở xã Chánh Hiệp, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh địa học ngành chế tạo vũ khí ở nước Pháp. Ngành đó chỉ
Long. Năm 7 tuổi đã mồ côi cha, nhưng ông được mẹ và dành cho sinh viên người Pháp. Không nản chí, Phạm
chị ruột tần tảo nuôi ăn học. Cậu học trò nghèo Phạm Quang Lễ ngoài việc học ở trường còn tự mày mò đọc
Quang Lễ học rất giỏi luôn đứng đầu lớp. Giữa 1933, Phạm những sách về vũ khí tại nhà. Khi ra trường có thời gian
Quang Lễ thi đỗ đầu hai bằng tú tài Việt và Tú tài Tây và ông sang Đức làm việc cho một hãng chế tạo máy bay để
được học bổng Chasseloup-Lauba đi học ở Pháp năm học về chế tạo vũ khí. Ông đọc sách ngày đêm, thu nhận
1935… Ông tốt nghiệp cử nhân toán học tại trường Bách kiến thức chờ cơ hội về giúp nước.
khoa Paris, tốt nghiệp kỹ sư Đại học Mỏ Paris, Đại học Điện Thời cơ đã đến, vào năm 1946, khi Bác Hồ sang Pháp,
ở Sorbonne, Đại học Cầu đường Paris. Sau khi ra trường, trong cuộc gặp gỡ Việt kiều ở Pháp, Bác Hồ hỏi Phạm
ông làm việc tại Trường Quốc gia Hàng không và Vũ trụ Quang Lễ: “Chú về nước chế tạo vũ khí, cách mạng sẽ rất
Pháp. Năm 1942, ông sang Đức làm việc trong xưởng chế cần. Nhưng trong nước khổ lắm. Chú có chịu nổi không?”.
tạo máy bay và Viện nghiên cứu vũ khí… sau đó trở lại Phạm Quang Lễ gật đầu: “Thưa Bác, cháu đã chờ đợi
Pháp làm việc với chức kỹ sư trưởng với mức lương tháng ngày này suốt 11 năm trời”. Năm đó, khi Bác Hồ rời Pháp
5.500 France tương đương 22 cây vàng. về Việt Nam, có một người trí thức đã đi theo. Người trí
Từ khi còn trẻ, cậu học trò Phạm Quang Lễ đã có suy thức đó chính là Phạm Quang Lễ.
nghĩ: nước Việt Nam có truyền thống đánh giặc cả ngàn Sau khi ký Tạm ước 14/9/1946 với Pháp, Bác cho gọi
năm, lòng can đảm và lòng yêu nước đều không thiếu, Phạm Quang Lễ đến và nói “Bác chuẩn bị về nước, chú
nhưng người Việt Nam vẫn bị thực dân khuất phục là do ta chuẩn bị để vài ngày nữa chúng ta lên đường. chú sẵn
không có vũ khí hiện đại như Pháp. Chính vì thế khi sang sàng chưa? Ông sung sướng trả lời “thưa Bác, cháu đã
Pháp du học, Phạm Quang Lễ đã quyết tâm học cho bằng sẵn sàng”. Đến ngày 19/6/1946, ông về nước với Bác trên
được cách chế tạo vũ khí. Nhưng liền đó, Phạm Quang chiến hạm Dumont d’Urville từ cảng Toulon Pháp mang

Ñaëc san TRÍ THÖÙC BAÏC LIEÂU - SOÁ 58 5